Dejavu Nedir?

Dejavu, ilk olarak 1876 yılında Fransız Fizikçi olan Emile Boiraç’ın kullandığı 1928 yılında ise Edward Titceher tarafından literatüre giren bir kelime olmaktadır. Daha önceden görmek anlamına gelen Dejavu, kişinin yaşadığı bir olayı eskiden yaşamış gibi hissetme duygusu olmaktadır. Yaşadığı olayı daha önce yaşanmış gibi hisseden kişiler genel olarak nedenini ve detaylı kısımlarını hatırlamamaktadır. Dejavu bir hastalık olmamakla beraber beyindeki bir anomaliden meydana gelmektedir. Arada bir olan bu his hastalık sayılmazken sürekli olması halinde doktora gitmekte fayda vardır.

Dejavu Neden Olur?

Bazı bilim adamlarına göre dejavu, deneyimi yaşamadan önce beyin kısmi bir algı yaratmaktadır, bu algı da dejavu yaşanmasına neden olmaktadır. Dejavunun bilimsel açıklaması ise; beyin sağ ve sol lobdan oluşmaktadır. Bazı zamanlarda sağ ve sol lob çok az saniye farkında çalışması ile yaşanan olay geç algılanmaktadır. Bu da kişinin olayın daha önce yaşanmış hissine kapılmasını sağlamaktadır. Ayrıca dejavunun çok sık yaşanması ileride kişinin Alzheimer hastalığına yakalanma riskini de oluşturmaktadır.

Benzerliğe Dayalı Bilinç Kaybı

2008 tarihinde Dr. Cleary dejavu tanımlamasını, hafızanın benzerlik tanımlama özelliğinden kaynaklandığını dile getirmiştir. Daha sonra yapılan araştırmalarda bu hipotezin doğru olduğu kanıtlanmıştır. Kişinin o anda yaşadığı olay, daha önceden yaşadığı ama tam olarak hatırlayamadığı bir olayla uyuşturması sonucu dejavu oluşmaktadır.

Şifreli Bilinç Kaybı

Beyin, bilimsel olarak tam anlamıyla çözülebilmiş değildir. Bu yüzden de hala bilinmezlik içeren bir organdır. Beyin bazı zamanlarda hatalar yapabilmektedir. Bunun sonucunda ise bazı olayları çarpıtabilme veya silebilme özelliğine sahiptir. Bu şifreli silinme özelliği sonucunda bir olay kısmi olarak beyinden silinmiştir fakat ileride aynı olaya benzer bir durum yaşanması sonucunda kişi silinen anıyı hatırlamakta ve tekrar yaşanmış gibi hissetmektedir. Bu yüzden de kişi yaşadığı olayın aynısını tekrar yaşanmış gibi hissetmektedir. Bu da dejavuyu oluşturmaktadır.

Rüyalar

İnsanlar uyurken birçok rüya görmekte ve bunun birçoğunu da unutmaktadır. Bazı rüyaların ise sadece bir kısmını hatırlamaktadır. Bilim adamlarına göre bu hatırlanmayan veya silik hatırlanan rüyalar vasıtasıyla kişinin yaşadığı olayı tekrar yaşamış gibi hissetmesine neden olmaktadır.

Hastalık Sonucu Dejavu

Her ne kadar bir hastalık olarak görülmese bile sık sık hissedilen dejavu bazı hastalıkların habercisi olabilmektedir. Bilim adamları dejavu yaşayan bir kişide anksiyete, şizofreni veya kişilik bozukluğu olabileceğini düşünmektedir. Fakat bu tam olarak kanıtlanamamaktadır. Dejavu aşırı nöral elektrik boşalması oluşturduğu için kişide yan lop epilepsi hastalığından oluştuğu düşünülmektedir. Çünkü bu türdeki bir elektrik boşalması kişide hafıza sorunlarına neden olduğu için dejavuya neden olabilmektedir. Bu hipotezin doğrulu tam olmamakla beraber büyük bir doğruluk payı bulunmaktadır. Ayrıca dejavuyu çok sık yaşayan kişilerde 10.kromozom üstündeki LGI1 geninde bir değişiklik olduğu görülmektedir.

Dejavu ve Hafıza

Birçok nedenle oluşabilecek olan dejavu bazı kişiler tarafından doğaüstü bir olay olarak algılanmaktadır. Fakat bilimsel olarak birçok neden vasıtası ile oluşabileceği kanıtlanan dejavu, herhangi bir doğaüstü bir olayla ilişkilendirilmemelidir. Dejavu, birçok genetik veya beyinsel nedenle açıklanabildiği gibi kişinin beslenme alışkanlığı veya kullandığı ilaçlar ile de açıklanabilmektedir. Kişinin kullandığı bir ilacın yan etkisi olarak beyinsel sinirlere uyaran yollaması sonucu kişi dejavu hissedebilmektedir. Ayrıca bazı besinlerde beyindeki sinirlere uyarıcı etki gösterebilmektedir. Bunun sonucunda da kişi yaşadığı bir olayı daha önce yaşamış gibi hissedebilmektedir. Beyin çözülmesi ve anlaması çok zor olan bir organdır. Teknolojinin bu kadar gelişmiş olmasına rağmen beynin çok az bir kısmı çözümlenebilmektedir. Bu yüzden de cevabı kesin olmayan bazı olaylar doğaüstü olarak nitelendirilebilmektedir. Fakat dejavu birçok beyinsel sinirler nedeni ile olabileceği gibi birçok çevresel etmenden dolayı da oluşabilmektedir.